Beginnersgids in de beleggerswereld

In het kort:

• Maak een persoonlijk budget

• Formuleer heldere doelen

• Kies je broker

• Stel een portfolio samen dat bij je doelen past

• En nu verder, waar haal ik meer informatie vandaan?

• Lang verhaal kort: Spreid je risico, ga voor lage kosten, en neem geen risico wat je niet kan nemen.

Dag lezer!

Als je op deze pagina terecht bent gekomen, is de kans aanwezig dat je graag wat dingen wilt weten over hoe je jezelf wegwijs kan maken in de wijde wereld van het beleggen. Je bent net begonnen of wil beginnen, je hebt wat spaargeld over en wil dat geld graag aan het werk zetten. Laat me allereerst beginnen met een kleine disclaimer: Verwacht hier geen spanning. Investeren moet zo spannend zijn als gras zien groeien. De reden dat ik dit zeg, is omdat we – op de zeer korte coronacrash na – in de langstdurende ‘bullmarket’ zitten van de geschiedenis. Dit houdt in dat de aandelenmarkt al sinds de financiële crisis van 2007-2009 aan het klimmen is. Een groot investeerder, Mark Cuban, zei daarom de beroemde marktwijsheid: “Iedereen is een genie in een bullmarket”. Deze gids zit dus vol met belangrijke kanttekeningen om je te wijzen op de risico’s en aanwijzingen om verstandig met je financiën om te gaan.

De beginnersgids gaat de komende tijd nog verder uitgebreid worden met aanvullende artikelen per onderwerp. Voor nu is dit stuk bedoeld om je op een makkelijke manier wat te leren over jouw eerste stappen op de beurs. Wat is de groei die je kan verwachten? Waar moet ik in beleggen? Hoeveel moet ik eigenlijk beleggen? En hoe beleg ik überhaupt? Dit zijn allemaal heel redelijke vragen, die ik in onderstaande tussenkopjes ga behandelen. Dit doe ik volgens een stappenplan: (1) Maak een persoonlijk budget, (2) formuleer heldere doelen, (3) kies je broker, (4) stel een portfolio samen dat bij je doelen past, en (5) wat je daarna verder kan doen.

Stap 1: Maak een persoonlijk budget

De allereerste stap spreekt hopelijk voor zich: Beleg niet met geld dat je niet kan verliezen. Het lijkt misschien alsof de beurs alleen maar omhoog kan gaan, maar wat als de beurs een keer naar beneden gaat? En wellicht voor een langere tijd lager staat, en jij je geld nodig hebt? Je begrijpt dat dat onnodig risico is en dat je jezelf ook veel stress bezorgt.

Breng dus eerst een paar dingen helder in kaart en schrijf ze voor jezelf op:

• Hoeveel geld komt er gemiddeld per maand binnen? (Maak hierin een onderscheid in relatief zekere, en relatief onzekere inkomsten)

• Hoeveel geld gaat er gemiddeld per maand uit? (Maak hierin een onderscheid in noodzakelijke en ‘minder noodzakelijke’ uitgaven)

• Stel dat (een deel van) mijn inkomsten wegvallen, hoelang kan ik het uitzingen met mijn spaargeld?

• Heb ik andere grote uitgaven de komende 5 tot 10 jaar?

Als je deze vragen voor jouw persoonlijke situatie hebt beantwoord, kan je kijken naar jouw persoonlijke vangnet. Hoe groot wil je dat die is? Zelf hanteer ik de vuistregel dat ik zes maanden aan uitgaven op mijn spaarrekening wil hebben staan. Dat 'noodbuffertje' hoeft niet te renderen, ik wil er direct bij kunnen als de nood mij ertoe dwingt. Een belangrijke kanttekening is dat dit dus ook afhankelijk is van jouw persoonlijke situatie. Als je in een koophuis woont, weet dat je auto wat kuren vertoont, een onzeker inkomen hebt, of grote noodzakelijke uitgaven verwacht, dan wil je deze buffer misschien wat uitbreiden. Woon je in een huurhuis, heb je een relatief zeker inkomen, heb je een stabiele relatie met zeker inkomen, dan kan je er wellicht voor kiezen om de buffer iets kleiner te maken. Heb je een dure schuld, waar je meer dan 2% rente over betaalt, dan is het handig om deze eerst af te lossen. Het hele idee van je financiën onder de loep nemen, is dat het juist op den duur enorm veel rust geeft – dat je je geen zorgen hoeft te maken om geld, dat je wat bewaart van vette jaren om in krappe jaren geen rigoureuze stappen te hoeven nemen. Dat je dus kortom, als je het kan, elke maand wat opzij zet voor als je het écht nodig hebt. En dan niet je aandelenportfolio hoeft te verkopen, als de aandelenmarkt laag staat. We wonen gelukkig in een land met goede publieke vangnetten, maar het is ook een beetje je burgerplicht om je eigen broek op te houden, als je daartoe in staat bent. Dan kunnen deze publieke vangnetten gebruikt worden voor mensen die dat écht nodig hebben. Enfin, laten we niet verder de politieke hoek in duiken en een voorbeeld bekijken.

Voorbeeld Piet Janssen (28) en zijn vriendin Julia (25):

Piet woont samen met zijn vriendin Julia in een huurhuis in de randstad. Na deze handige gids gelezen te hebben, hebben ze hun persoonlijke financiën doorgenomen. Ze zijn een echt gemiddeld koppel: gemiddeld verdienen ze per persoon €2300 netto per maand. De dure randstadwoning kost hen echter al €1300 per maand inclusief aan huur. Ook geven ze zo’n €300 uit aan verzekeringen, €300 aan boodschappen en kleding, kost de leaseauto €100 per maand, en zijn ze nog €200 kwijt aan abonnementen zoals openbaar vervoer, internet, telefoon, en sport. Uiteraard kunnen ze hier de randjes vanaf schrapen door goedkopere alternatieven te zoeken, maar voor nu stellen ze direct noodzakelijke maandelijkse uitgaven vast op €2200. Op jaarbasis bekeken, houden ze ook wel van een borreltje op het terras en een reisje in de zomer, en houden ze er allebei nog een hobby op na, waar ze elke maand in totaal €300 per persoon voor opzij zetten. In totaal hebben ze dus grofweg €2800 aan uitgaven per maand. Daardoor kunnen ze een leuke €1800 per maand opzijzetten! Nadat Piet en Julia allebei hun wensen hebben uitgesproken, besluiten ze hun spaarrekening met nog een extra risicomarge uit te breiden tot zes maanden keer hun maandelijkse uitgaven: 6x€3000 = €18.000. Hierdoor hoeven ze niet te stressen als één van hen zonder baan komt te zitten, of als er andere plotselinge uitgaven komen. Als dit bedrag bereikt is, besluiten ze €600 per maand opzij te zetten op een spaarrekening, om op Piets’ 35e een halve ton gespaard te hebben voor de eigen inleg voor een koophuis. De overige €1000 willen ze graag beleggen.

Stap 2: Formuleer heldere doelen

De tweede stap is wat minder vanzelfsprekend. In het huidige beursklimaat is het aanlokkelijk om te kijken naar die snelle winsten – we hebben immers allemaal wel een collega, familielid of kennis die een leuk bedrag heeft vergaard met bitcoins of andere speculatieve (onzekere) beleggingen. Om je gelijk met beide benen op de grond te zetten: dat is verre van normaal. Je mag ervan uitgaan dat de aandelenmarkt, gemiddeld genomen en over de lange termijn, met een procent of 5-8% per jaar groeit. Is dit veel of weinig? Als je hier zit voor de snelle winsten, dan vind je het misschien weinig. Toch wil ik je wijzen op het concept van ‘compound interest’, oftwel rente-op-rente. Einstein noemde dit zelfs het ‘achtste wereldwonder’ – hij die het snapt verdient eraan, hij die het niet snapt betaalt het.

Dit is wellicht het makkelijkst uit te leggen aan de hand van een plaatje:

Waar de 5% rente over je initiële €10.000 inleg slechts €500 is, groeit het vanaf jaar 15 al over de €1000 per maand. En je inleg is vervierdubbeld in dertig jaar tijd, zonder dat je ook maar een cent extra hebt ingelegd!

Om terug te gaan naar je doelen, is het dus belangrijk om je beleggingshorizon onder de loep te nemen. Waarvoor beleg je eigenlijk? Voor een extra vet pensioen, voor de studie van je kinderen? Hoelang kan je dus in de beurs zitten en op welke bedragen mik je? Op die manier kan je met ‘van achter naar voren’-denken voor jezelf bepalen wat er nodig is voor je doelen, en gaandeweg bekijken wat realistisch is.

Voorbeeld Piet Janssen (28) en zijn vriendin Julia (25):

Piet en Julia hebben een kinderwens, en zouden het een mooi streven vinden om hun kinderen op hun 18e wat mee te geven, voor bijvoorbeeld hun studie, een koophuis, of de start van een bedrijfje. Ze mikken op een bedrag van €50.000 per kind. Als alles volgens plan gaat, zouden ze tussen hun 30e en 35e twee kinderen willen krijgen. Dat betekent dat ze nog, conservatief genomen, twintig jaar hebben om een ton bij elkaar te beleggen. Met de compoundcalculator van bovenstaande afbeelding, hebben ze uitgerekend dat ze maandelijks €250 moeten beleggen (met een jaarlijks rendement van 5%) om in twintig jaar tijd dit bedrag bij elkaar te krijgen. Zoals je weet van het vorige voorbeeld, belegden Piet en Julia in het begin €1000 per maand – ze verwachten dus dat, ondanks de extra kosten van een koopwoning, en twee kinderen – dat hun carrière ook nog wel wat extra inkomen oplevert en ze daarom prima €250 per maand kunnen beleggen. Mochten ze meer kunnen beleggen na de eerste stap opnieuw bekeken te hebben, dan zouden ze graag willen beleggen om bijvoorbeeld iets eerder met pensioen te kunnen, of om na hun vijftigste zonder zorgen iets minder te kunnen werken.

Stap 3: Kies je broker

De derde stap, als je weet hoeveel je kan beleggen en waarvoor je wil beleggen, is waar je wil beleggen. We hoeven niet meer zelf naar het Damrak te fietsen om een aandeel Shell te kopen, of onze persoonlijke broker te bellen om wat voor ons te kopen/verkopen. Dit maakt de keuze ook lastiger: Welke van de vele digitale mogelijkheden zijn nou eigenlijk goed? Welke instantie vertrouw ik mijn geld toe?

Een geluk voor ons allen is dat de kredietcrisis ervoor heeft gezorgd dat de regels voor de financiële wereld enorm zijn aangescherpt en wij als consument veel beter beschermd zijn. Zo is tot een ton spaargeld beschermd door het bankdepositogarantiestelsel, en zijn er heldere faillissementsregels voor het geval dat jouw broker failliet gaat. Zo wordt jouw aandelenportfolio gescheiden van de inboedel en elders in bewaring gesteld wordt – het kan dus wel zijn dat je tijdelijk geen toegang hebt tot je portfolio of bij een duurdere broker wordt geplaatst. Maar even terug naar het begin van deze vraag, waar moet ik überhaupt beginnen?

De allereerste belangrijke stap is kijken of de broker gereguleerd is. Met andere woorden, of de broker onder gedragstoezicht staat van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) en prudentieel toezicht van De Nederlandsche Bank (DNB). Dit betekent simpelweg dat er stevige controle is op de broker, en jij als consument beter beschermd bent. De tweede stap is uiteraard: lage kosten! Elke euro die jij moet betalen voor de financiële service zelf, is een euro die niet rendeert – sterker nog, het vreet dus op je rendement in. Als je een lijstje met veilige brokers hebt, wil je kijken waar je de minste kosten hebt. Actieve fondsen of beleggingsmanagers kosten vaak een aardige duit, en verdienen rijkelijk aan mensen die beleggen te moeilijk vinden en het liever uitbesteden. Ze verslaan echter zelden de markt zelf, en snoepen een aardig deel van jouw groeiende taart af. Hopelijk kan je na dit stuk zelf op de beurs aan de gang, wat veel goedkoper is en echt vrij gemakkelijk. Onderstaande tabel heb ik geleend van deze Redditpost op /r/DutchFIRE:

Zoals je ziet, is het voornamelijk een vergelijking tussen enkele Nederlandse grootbanken, en de meest populaire brokers. Naast bovenstaande, zijn er nog een hele hoop. Het verschil is niet groot – slechts een tiende procentpunt meer of minder afhankelijk van de broker. Toch zijn bijvoorbeeld transactiekosten een bron wat wellicht kan meespelen in je keuze. Zelf raad ik aan om zo weinig mogelijk te handelen om transactiekosten in te perken, en gewoon eens per maand, na je salaris, direct je portfolio uit te breiden zonder de markt te proberen te timen. Mocht je nou een lezer zijn met een groot bedrag, dan kan het wel degelijk lonen om Lynx of een grootbank te kiezen. Op dit moment gebruik ik zelf DEGIRO voor mijn maandelijkse inleg, en gebruik ik BUX ZERO om gebruik te maken van het gratis aandeel bij uitnodiging. Later, als ik mijn inleg meer wil automatiseren en samen met mijn vriendin een bedrag wil beleggen, dan gaan we gebruik maken van ING Zelf Beleggen. Maar nogmaals, kies vooral waar jij jezelf prettig bij voelt en kopieer niet blindelings.

Voorbeeld Piet Janssen (28) en zijn vriendin Julia (25):

Piet en Julia hebben in stap 2 besloten om gezamenlijk €250 te beleggen, en doen dit via hun gemeenschappelijke rekening bij hun grootbank. Toch vinden ze het prettig om ook nog een deel zelf te beleggen en dus niet volledig gemeenschappelijk. De dure whiskyhobby van Piet betekent namelijk dat Julia eigenlijk meer kan, en wil, inleggen dan Piet doet. Ook wil ze graag iets meer risico nemen dan Piet en wat individuele aandelen kopen. Julia opent daarom een eigen, persoonlijke account bij een andere broker om daar een eigen aandelenportfolio op te bouwen. Piet opent ook een account bij een broker, maar belegt daar dus iets minder in dan Julia en hij belegt in een breed aandelenmandje.

Stap 4: Stel je portfolio samen

Oké, je weet hoeveel je kan beleggen, waarvoor je belegt, bij welke broker, maar waar moet je dan in beleggen? Iedereen die je met mierzoete woorden probeert te overtuigen van een heilige beleggingsgraal, is een leugenaar – niemand weet precies wat de toekomst voor ons in petto heeft. Niet in ons gewone leven, en ook niet op de beurs. Als we dat wel wisten, dan konden we onze aandelen altijd precies op de top verkopen, en in het diepste dal aankopen. Ging het allemaal maar zo makkelijk. Een manier om je risico wat te spreiden, is om niet al je eieren in één mandje te leggen. Zodoende ben je niet al je geld kwijt als het bedrijf failliet gaat! Het is een adagium waar de verstandige belegger bij zweert: Spreid je risico, en diversifieer je portfolio. Je kan dus zelf handmatig een hele lading verschillende bedrijven aankopen waarvan je denkt dat ze het goed gaan doen, maar je kan ook een andere tactiek pakken: Indexbeleggen!

Indexbeleggen klinkt ingewikkeld, maar eigenlijk is het de allersimpelste manier van beleggen. In plaats van veel tijd te steken in het onderzoeken van bedrijven en aandelen – met andere woorden, het zoeken van de speld in de hooiberg – koop je simpelweg de hele hooiberg. Dit is een uitspraak die komt van de beroemde belegger John Bogle, de oprichter van één van de grootste beleggingsvehikels ter wereld, The Vanguard Group. Hij stelde dat de kleine belegger de meeste baat heeft bij participeren in de gehele markt, voor een lage prijs, op een simpele manier. Dat klopt, dank meneer Bogle! Wij kunnen inderdaad niet elk bedrijf, elk aandeel, steeds in de gaten houden. En al helemaal niet elk aandeel individueel kopen, volgens de precieze weging van de markt zelf. Wat wij wel kunnen, is een Exchange Traded Fund (ofwel: ETF) kopen. Dit verhandelt op een vergelijkbare manier als een aandeel, en representeert alle onderliggende aandelen. Zo zie je in de afbeelding bij stap 3 over de verschillende brokers een aantal ETFs die de wereldmarkt spiegelen, maar je hebt ook ETFs die bijvoorbeeld de Amerikaanse beurs spiegelen, de Nederlandse beurs, of bijvoorbeeld voor specifieke sectoren als technologie, gezondheidszorg, of de industriesector. Zodoende hoef je niet op zoek naar de volgende Amazon of Microsoft, maar koop je het hele mandje aan aandelen – waar soms meer dan tweeduizend bedrijven in opgenomen zijn – waardoor je ook het risico uitsmeert.

Afhankelijk van hoe oud je bent of hoeveel risico je wil nemen, kan je dus besluiten wat jouw verdeling gaat zijn. Bepaalde sectoren zijn offensiever (=risicovoller) dan anderen. Cash en obligaties (bonds) hebben het laagste risico en rendement, en aandelen hebben meer risico. Individuele aandelen hebben relatief meer risico, en hoe meer gespreid je portfolio, hoe minder risico je over het algemeen neemt. Want nogmaals: Als het bedrijf failliet gaat, ben je je geld kwijt. Een aandeel is namelijk weinig meer dan een ‘stukje bedrijf’. Het idee van indexbeleggen is dus dat het schier onmogelijk is dat de gehele index failliet gaat – dit zou betekenen dat alle onderliggende bedrijven failliet zijn gegaan. Als je het voorbeeld van VWRL pakt, de ETF van Vanguard die de gehele wereldmarkt spiegelt, dan zouden dus alle ±3900 bedrijven failliet moeten gaan. Als zoiets gebeurt, dan is je aandelenportfolio wel je laatste zorg en hoop ik dat je je schuilbunker goed vol hebt liggen met blikvoer.

Voor het kiezen van individuele aandelen zijn een paar zaken van belang. Allereerst is het verstandig om je emoties even in de ijskast te zetten – het najagen van aandelen, ‘FOMO’, gaat je waarschijnlijk meer verlies opleveren dan winst. Kijk echt grondig naar de financiën van het bedrijf en haar toekomstplannen. Een voorbeeld is de ‘Price to Earnings ratio’, ofwel PE ratio. Gemiddeld genomen, over de hele markt, zit dit vaak tussen de 15 en 20, afhankelijk van de sector. Sectoren waar veel winstgroei of innovatie plaatsvindt, is men bereid om ‘wat meer te betalen’ voor een aandeel. Kijk bij de financiën dus ook niet perse naar de prijs alleen, maar kijk bijvoorbeeld hoe de prijs in relatie staat tot de winst (de genoemde PE ratio), kijk naar de omzet- en winstgroei, kijk naar de winstgroei per aandeel… Als een bedrijf enorm snel groeit, is een hogere PE ratio bijvoorbeeld sneller gerechtvaardigd; dit houdt namelijk in dat het aandeel wellicht over een paar jaar juist, in PE-ratio termen, zeer goedkoop is. Een ietwat subjectieve maatstaf, of in andere woorden wat moeilijker te kwantificeren, is goed management. Je wil dat je een bedrijf koopt die al haar potentie realiseert, die alle groeikansen aanpakt en op de lange termijn het dubbel en dwars waard is voor je geld. Als een bedrijf lastig deals lijkt te sluiten, weinig innovatief vermogen toont, of anderzijds haar groeimogelijkheden niet benut, is dat natuurlijk een rode vlag. Voor al deze informatie kan je bijvoorbeeld naar Yahoo Finance gaan, of andere bronnen die je bij stap 5 vindt.

Voorbeeld Piet Janssen (28) en zijn vriendin Julia (25):

Piet en Julia houden er wel van om het economische en financiële nieuws te volgen. Ze vinden daarom ook dat ze een aardig idee hebben hoe bepaalde sectoren in elkaar steken, met name de sectoren waarin ze zelf werken. Toch willen ze wel hun risico spreiden – het is immers zonde als hun eerdere pensioen, of het potje voor hun kinderen, plots veel minder waard is omdat ze er toch een beetje naast zaten. Ze kiezen daarom voor een kleine mix; naast dat ze een paar honderd euro per maand in cash willen blijven sparen, kiezen ze ervoor om 70% van al hun aandelen in simpelweg een wereldwijd gespreid aandelenmandje aan te houden. Nog eens 20% stoppen ze in een ETF voor groene energie – een mandje waarin een hoop aandelen zitten die in de sector van groene energie zitten. Met de overige 10% kiezen ze samen vijf bedrijven waar ze zelf veel producten/diensten van gebruiken en waarvan ze na gegrond onderzoek vinden dat het toekomstbestendige bedrijven zijn.

Stap 5: En nu verder, waar haal ik meer informatie vandaan?

De laatste stap! Allereerst hoop ik natuurlijk ontzettend dat je hier het één en ander van het opgestoken. Maar ook hoop ik ontzettend dat je verder kijkt dan enkel deze beginnersgids; het internet is een prachtige bron om veel te leren. Van pianoles tot een nieuwe taal, en van een nieuw kookrecept tot de beleggerswereld. Ook hoop ik dat je dan met een kritische blik kijkt naar wat je vindt. Niet alle bronnen zijn namelijk even secuur, of wijzen je ook op de risico’s. Want als iets te mooi lijkt om waar te zijn, dan is dat het vaak ook. Op pagina’s vergelijkbaar met deze, op YouTube, en Reddit, moet je altijd even nagaan of er toevallig meer bronnen zijn die een bepaald statement kunnen bevestigen. Of het überhaupt jouw eigen ‘ruiktest’ wel doorstaat. Het moge duidelijk zijn dat dit echt veel makkelijker gezegd is dan gedaan; het is daarom, net als je portfolio, waardevol om je informatie uit zoveel mogelijk kwalitatieve bronnen te putten. Hieronder een lijstje aan bronnen die ik minimaal eens per week, en sommigen nagenoeg dagelijks, aanspreek:

• Reuters

• Yahoo Finance

• Bloomberg

• Business Insider

• Financial Times

• Wall Street Journal

• Financieel Dagblad

• RTLZ

• Economen op Twitter

• Reddit (DutchFIRE, Investing, Stocks, ETFs, Bogleheads)

• Youtube (Ben Felix, video’s van bovenstaande media)

Tot slot

Fantastisch dat je tot hier gekomen bent! Financiën kunnen saai en oervervelend zijn, al hoop ik dat je na dit stuk ook alle mogelijkheden ziet. Verstandig met je geld omgaan hoeft helemaal niet te betekenen dat je heel zuinig of vervelend moet gaan leven. Met kleine bedragen, over een langere periode (compound interest!) kan je enorme, levensveranderende bedragen bereiken. Of überhaupt veel meer rust voor jezelf creëren, door altijd een goed plan B te hebben en op jezelf terug te kunnen vallen. Een goed inzicht in alle mogelijkheden biedt je ook de vrijheid om bijvoorbeeld de stap naar een koophuis te wagen, je gezin uit te breiden, minder te werken, of eindelijk die sprong in het diepe te wagen en je eigen bedrijfje te starten. Je hebt namelijk iets om op terug te vallen, en je hebt tot in de puntjes uitgezocht welke risico’s er zijn en waar je rekening mee moet houden. Gun jezelf die rust en vrijheid, en neem de controle over je eigen financiën. Succes met je reis naar (meer) financiële zekerheid!

Jan

PS.: Help ons allebei een handje verder, en gebruik de onderstaande uitnodigingslinks. Score een gratis aandeel met BUX ZERO, of krijg je eerste €20 transactiekosten op DEGIRO vergoed (klik op de plaatjes voor de voorwaarden):

En nogmaals, lang verhaal kort: Spreid je risico, ga voor lage kosten, en neem geen risico wat je niet kan nemen.